İlerleyen dönemlerde bu usul değiştirilerek yerine ekberiyet yani hanedanın en büyük erkeğinin tahta geçirilmesi sistemi getirilmiştir. Bu sistem taht kavgalarını önlemiş, fakat iktidara gelişte sadece yaşın ölçü olması, şahsî yeteneklere bakılmaması, yetersiz hanedan üyelerinin de devletin başına gelmesine sebep olmuştur.

Sınırları çok genişleyen devletin uzak eyaletleri denetlemede büyük güçlük çekmesi.

İlk olarak 1535’te Fransa’ya tanınan ticari ayrıcalıklar daha sonra bütün devletlere de tanınmıştır. Bunun sonucunda yabancı mallar çok az gümrükle Osmanlı ülkesine girmeye başlamıştır. Ayrıca azınlıklar askere alınmadıkları ve Osmanlı ekonomisi de onların elinde olduğundan Osmanlı Ülkesi Avrupalıların serbestçe ticaret yaptıkları açık bir pazar durumuna geçmiştir.

Uzun süren savaşlar ve halkın üzerindeki yüksek vergi yükü ve buna karşılık devlet harcamalarının artması

Yeniçeri ocağında meydana gelen bozulmalar ve Avrupa’daki askeri gelişmelere ayak uydurulmaması

Avrupa’da yaşanan Rönesans(kültür ve sanat alanında yenileşme) ve reform(dinde meydana gelen bozulmaları önleme ve hurafeleri kaldırma) hareketlerinden olumsuz yönde etkilenilmesi ve olumlu yönlerine ayak uydurulamaması.

Devlet kurumlarında ve idareciler arasında rüşvetin ve iltimasın yaygınlaşması

Taht ve makam mücadeleleri, şahsî çıkarcılık ve bencillik

Liyakatli insanların yanlış intibalar ve bencillik ve çıkarcı ihtiraslarla engellenmeye çalışılması

Padişah ve devlet adamlarının otoritesinin ve kontrolünün zayıflaması

Üstlerine yaranmaların, yaltaklanmaların artması, fesatçılık, fırsatçılık, sinsîlik ve entrikaların çoğalması, dolayısıyla Türklerin ve Müslümanların birbirleri arasında güvensizliğin ve hatta endişelerin oluşması

Üç kıta üzerinde değişik din, mezhep ve milletlerden oluşması

Dar bir dünya görüşünün ve zihniyetin oluşması, kişiler üzerinde aşırı taassup.

Bilim ve teknik alandaki geriliğin ve batılılaşamamanın toplumun diğer katmanlarını olumsuz yönde etkilemesi

Türk Töresi’nden uzaklaşma, kültürel yabancılaşma

Osmanlı Devleti’ni kurtarma çabalarının isabetsizliği ve başarısızlığı.

Can, mal, namus emniyeti endişesi.

Aile ve devlet yapısının zayıflaması ve bozulması.

Bilgi, teknoloji ve medenî muasır anlayışın ülkeye aktarılamaması, becerilememesi ve bunun yerini kapatmak için şekilcilik ve görüntünün önem kazanması ve bunda ısrarın getirdiği cepheleşmeler.

1- Avrupa’da Karadeniz ve Akdeniz kıyılarına yayılan imparatorluk genişledikçe kuvvetli düşmanlar karşısında kaldı.

Avrupa siyasi ve fikri bakımdan büyük gelişmeler sağlamış Ortaçağ derebeylikleri yıkılarak yerine güçlü büyük krallıklar kurulmuştur. Rönesans, Reform yeni ufuklar açmış, yeni buluşlar ve Coğrafi keşifler Avrupa’yı maddi ve manevi alanda yükseltmişti. Osmanlı imparatorluğu bu yeniliklere yabancı kalmıştı.

Örneğin 17. yy’Avrupa’daki ordularda büyük teknik ve lojistik gelişmeler Osmanlılar tarafından geç ve etkisiz bir şekilde izlendi.

2- Fransız İhtilalinin getirdiği liberalizm, milli egemenlik prensipleri özgürlük, eşitlik fikirleri ve milliyetçilik akımı Osmanlı imparatorluğunda özellikle yabancı uyrukların siyasi bağımsızlıklarını kazanmalarını sağlamıştı. İmparatorluğa karşı olan devletlerin karşılıklı rekabetleri sebebiyle imparatorluk 1.Dünya Savaşının sonuna kadar dayanabilmiştir.

3-Rusya’nın emperyalist politikaları Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş ve dağılış nedenlerinden en önemlisi olmuştur. Boğazları ele geçirmeye çalışan çarlar sürekli savaşlarla ıslahatlara darbe vurmaya çalışmışlardır. Büyük Petro’ya kadar boğazları ele geçirme istekleri dini idi. Büyük Petro’dan sonra asıl emperyalist gaye öne çıkmıştır. Akdeniz’e inmek asıl gaye olmuştur. Büyük bir kıta devleti olan Rusya’nın genişlemesinde jeopolitik durumunda yeri ve tesiri de vardır. 1853 de Rus çarı Nikola İngiliz elçisi Sir Hamilton Seymaur’a Osmanlı İmparatorluğunun mirasını bölüşmeyi teklif ederek gerçek niyetini şu şekilde açıklamıştır.